Professionele ‘Euler’ – zoals de pottenbakkers zich vandaag de dag nog steeds noemen – en fantasierijke kunstenaars zijn thuis in het Kannenbäckerland. Drie kruiken in het wapen van de stad Höhr-Grenzhausen suggereren dat het aardewerk een bijzondere geschiedenis heeft in deze regio. In de loop der eeuwen heeft zich in het Kannenbäckerland een unieke keramiekcultuur ontwikkeld – van vakmanschap tot kunstenaarsscene en keramische hightech.
Het begon allemaal rond 1600 in Höhr-Grenzhausen met het zoutgeglazuurde steengoed, dat vandaag de dag voor de wereldwijde reputatie van de stad in het Westerwald als keramiekstad zorgt. Destijds vestigden pottenbakkers uit het Rijnland en Lotharingen zich in het Westerwald om dichter bij de bron van het materiaal te zijn: de klei uit het Westerwald heeft eigenschappen die bijzonder geschikt zijn voor de productie van steengoed.
Vandaag de dag zijn er niet alleen veel kleine pottenbakkerijen in en rond Höhr-Grenzhausen, maar ook het keramiekonderwijs- en onderzoekscentrum en het grootste keramiekmuseum van Europa. Daar valt veel te leren over de lange geschiedenis van het blauwgrijze steengoed, waarvan de sporen bijna overal ter wereld te vinden zijn. Zelfs in Afrika.
Annette Zeischka-Kenzler, archeologe en medewerker van het Keramiekmuseum in Höhr-Grenzhausen, vertelt over de reis van de dominee Leonhard Meurer uit Düren, die vanaf het einde van de jaren zestig vele West-Afrikaanse landen bezocht en herhaaldelijk steengoed uit het Westerwald tegenkwam. In afgelegen dorpen in Ivoorkust, Ghana en Burkina Faso interviewde hij de eigenaars en kwam hij erachter dat alleen stamhoofden, koningen of bevoorrechte personen uit deze kruiken mochten drinken. Het waren geschenken van Europese handelaren of zelfs ruilobjecten, die voor goud, specerijen of ivoor werden geruild. De kruiken, die generaties lang zijn geërfd, mochten niet worden verkocht. Volgens hen zou dit ongeluk brengen aan de familie. Ruilen, bijvoorbeeld voor geneesmiddelen, vergaven de voorouders eerder.
Keramiek bewerken in keramiekmuseum Höhr-Grenzhausen, Westerwald
Met de kroning van Willem van Oranje als koning van Groot-Brittannië werd het gebruikelijk om de kruiken te versieren met de initialen van de heersers. In de tentoonstelling van het Keramiekmuseum zijn ze te zien in de vitrines. Naast de initialen “WR” voor Willem Rex en “AR” voor zijn opvolger Anna Regina zijn er vanaf 1714 vooral veel kruiken met het monogram “GR” – George Rex voor George van Hannover, die in dat jaar als George I tot Engelse koning werd gekroond. Met de uitvinding van fijn wit porselein verdween het steengoed van de fijne eettafels van de adel, maar bleef het ook in de statige keukens onmisbaar. De van steengoed gemaakte potten zijn uitstekend geschikt voor het bewaren van etenswaren, ze houden brood vers en voorkomen dat uien en knoflook snel bederven. Het zoutgeglazuurde steengoed wordt gebakken op een temperatuur van 1220 graden met toevoeging van keukenzout. Duizenden zoutkristallen omringen het steengoed en zorgen voor het onverwoestbare glazuur. Het resultaat is gesinterd keramiek dat geen geuren absorbeert en zuurbestendig is.
Interieurruimte van het keramiekmuseum, Westerwald
Tentoonstelling in het keramiekmuseum in Höhr-Grenzhausen, Westerwald
Ooit was Kannenbäckerland “alleen” de leverancier van deze beroemde potten en kruiken, maar inmiddels heeft het zich allang ontwikkeld tot een centrum van keramisch vakmanschap en opleiding. Vandaag de dag is keramiek onmisbaar geworden in bijvoorbeeld de automobielindustrie of in de medische technologie. In Höhr-Grenzhausen is het Keramiekeducatie- en -onderzoekcentrum (BFZK) en het grootste keramiekmuseum van Europa gevestigd. Het Kannenbäckerland is met zijn keramiek en zoutgeglazuurd steengoed rond Höhr-Grenzhausen een waar kunstlandschap waar pottenbakkers niet alleen voortdurend iets nieuws maken van de beroemde klei uit het Westerwald, maar ook hun vakmanschap demonstreren aan de gasten.
Ervaren ambachtslieden, jonge studenten en kunstenaars ontmoeten geïnteresseerde bezoekers en delen met plezier hun enthousiasme voor keramiek. Er is een goede gelegenheid om dit te doen op de vele evenementen die rondom de keramiek worden georganiseerd. Het populaire evenement “Höhr-Grenzhausen brennt Keramik” wordt elk jaar begin april gehouden. In juni volgt de Europese keramiekmarkt in Höhr-Grenzhausen en in de herfst de Europese pottenbakkersmarkt in Ransbach-Baumbach, waar exposanten uit heel Europa de diversiteit van keramiek presenteren.
Het keramiekmuseum in Höhr-Grenzhausen, Westerwald
